O TOLO DO LUGAR

Boa tarde:

(Hoxe, primeiro de maio, sigo mantendo o confinamento. Despois de tantos días... pechado á forza: fago e desfago na casa, vou de fiestra en fiestra ollar o que xa sei que non mudou, escaleiras arriba escaleiras abaixo, pateando todos os recantos (non levo a conta de cantos “maratóns” terei feito xa), releo “Made in Galiza” de Sechu Sende (eu diría que este libriño debería ser de obrigada lectura nas escolas), escoito música (por certo, que maxia os de “Luar na lubre”), volvo remexer no fondo de artigos gardados e atópome cun, que xa leva ben tempo agochado, agardando polo intre de poder saír. Ben, pois vouno deixar voar para que, se vos parece, o poidades ler coa tranquilidade de saber que xa pasou unha longa corentena e vai ceibo de bichiños).

“O TOLO DO LUGAR” (48)

Coido que é coñecida por todos aquela lenda que di: en tódolos lugares hai un “tolo”, e tamén se di que acostuma a posicionarse nas entradas/saídas das poboacións.

Ben, pois eu diría que, moitas veces o “tolo” non é tal, mais ben é un “cordo” por riba da xeralidade.

Mantendo o dito, vou lembrar os “tolos” cos que eu tiven a oportunidade de relacionarme, cando era un neno, unhas veces obrigado polas circunstancias, outras no medio dunha (agora decátome da baixeza á que podemos chegar de nenos) xolda na que o pobre “tolo” non podía defenderse, ou non quería, pois vivía agochado no seu “reino” particular.

O primeiro, co que tiven a oportunidade de relacionar, era do noso lugar. Coñecino na nosa casa, xa que adoitaba vir pola moita querencia que lles mantiña aos meus irmáns máis vellos, pois deixábano compartir o traballo para artellar trebellos no seu obradoiro: (debo dicir, pois así o creo, que eran auténticos, artesáns), facían xoguetes/lilos para os irmáns máis novos, e outros trebellos máis enxeñosos para eles mesmos que compartían cos outros rapaces en xeral; para isto aproveitaban todo aquilo que tiñan á man, tamén o que algúns dos amigos colaboradores lles podían achegar: madeiras, latas, ferros, gomas, telas, pinturas..., case sempre eran materiais vellos que precisaban de rehabilitación, o que non supuña atranco algún xa que habilidade sobráballes e o tempo tirábano do de lecer: domingos, festivos, os días laborábeis cando saían da escola se non lles tiñan gardada algunha tarefa, tamén cando non se podía traballar fóra pola choiva; todo o traballo que xeraba esta afección era do agrado do noso personaxe e sempre estaba aberto para colaborar.

Entraba no patio, o lugar onde tiñan o obradoiro, coa confianza que sabía era acredor; sentíase involucrado no proceso de construción de tódolos modelos e logo tíñano en conta no intre de probalos. Lembro unha vez que argallaran unha “bicicleta” con pezas de madeira; coma sempre, apareceu o noso amigo e deseguida quixo montar nela, sen medo, nin dúbidas enfilou polo sendeiro que vai á cova do viño, con tan mala fortuna que foi dar nun silveiro que había a carón da porta.

Analizando o seu comportamento, sobre todo coas persoas máis vellas da casa ás que lles profesaba moito respeto, eu diría que de tolo tiña ben pouco, aínda que era o calificativo que había de soportar.

A relación co segundo, foi doutro xeito, viña a ser unha obriga. Este personaxe si que mantiña a norma da lenda. Atopábame con él en Barrio, nas miñas viaxes dende A Pobra a Navea, e logo outra vez á volta; estes encontros dábanme medo, aínda que non me facía nada mao, só se encaraba comigo enfurruñado e con palabras que eu non entendía. Sempre ía bébedo na compaña dun can moi ladrador. Estas situacións levábanme a cavilar en mudar de camiño. Case sempre para a viaxe de volta, aínda co medo no corpo, decidía coller polo Santo Amaro/A Freiría/ O Mato. Ai meus amigos! pero na Freiría había outro atranco: tiñan un can, aquelo si que era un can, grande, moi grande, moi agresivo, cuns ladridos fortes que estalaban nos oídos, e plantábase con ollos desafiadores no medio do camiño a carón do pazo. Supoño que estaba a facer a súa obriga de defensar a propiedade pero eu non sabía que facer e tiña que pasar por diante del...(aquí lembraba os consellos dados na casa) e quería falarlle, baixo pero sen medo, pero non, non me saía a fala, non podía dar a volta xa que seguro ía botarse tras de min... e decidía seguir para adiante sen deixar de camiñar, sen facer moito ruido, non ollaba para tras, só para diante, só de reollo procuraba adiviñar cando ía pasar o perigo e, sen decatarme, ía collendo velocidade, suando, sii, agora xa se podía ollar, xa estaba no Mato.

Xurábame a min mesmo, que non volvería coller aquel camiño pois o medo fora tan grande...

Pero na seguinte oportunidade había de elixir outra vez e así cada unha das viaxes, aínda que desexadas, moitas veces pensaba se non sería mellor deixalas para, só, cando tivese compaña.

O terceiro: coido que era para calificalo como “moi cordo”. Neste caso as relacións tiñan lugar nas Hermidas. O personaxe non seguía o padrón da lenda xa que ficaba pechado, ao parecer por vontade propia, dentro do seu “reino”. Tratábase dun fidalgo, vido a menos, que mantiña aceso o facho da súa fidalguía, en soidade, dentro da súa casona que se atopaba lindando co patio do santuario pola banda do río, cunha diferéncia de nivel, ben ben, duns cincuenta/sesenta metros, que viña a ser a distancia co muro de protección. Era alí onde transcurrían as “fazañas” que os cativos do Seminario procurabamos alentar dende o miradoiro, situado nun recanto do fondo do patio, desde o que se ollaban as traseiras da casona do “fidalgo”. Nós dende o miradoiro, ben protexidos, e el na súa cociña aberta ao noso ollar, xa que lle faltaba parte do lousado. Ás nosas chamadas de atención, non sempre moi delicadas, el sempre respondía do mesmo xeito: ergueito, ollando cara arriba, con porte altivo pero ao mesmo tempo educado, e con voz grave de “baixo” declamaba versos que ninguén coñecía. Nunha ocasión sorprendeunos o profesor de turno e, ademais da reprimenda e castigo polo acto, díxonos: -deberiades tomar exemplo deste home que en contas de revolverse irado, dedícavos todo un concerto de “poesía e boas formas”.

Coido que así son moitos daqueles aos que, os considerados “cordos”, calificamos como “tolos”.

Saúde e boa viaxe.