A ZORA DA MORGAZA

“A ZORRA DA MORGAZA” (57)

Boa tarde. 

(Este relato, que vos deixo hoxe, ben podería ser unha das moitas historias estrañas que, a cada pouco (había moito tempo de lecer para darlle ao maxín), acontecían na  Galiza en épocas pasadas, ou tamén pode que sexa una lenda amañada de cercanía para darlle máis veracidade. Vós contades co poder de collela por unha banda ou pola outra. Xa que logo, tedes a responsabilidade lectora de mollarvos).

Disque, na nosa parroquia, houbo un tempo no que existía unha raposa á que, os veciños, batearon cun nome ben fermoso: “A  zorra da morgaza”. E que ten de particular que haxa unha raposa e que aos veciños do lugar lles de por batexala? Pois si que ten algunha cousa que, ata daquela, nunca as zorras ousaran facer.

Agora saberedes das súas fazañas: esta afamada zorra, gostaba de facer as falcatruadas que sempre fixeran tódalas da súa parentela e compañeiras da contorna: entrar aos galiñeiros para zamparse os seus habitantes, tamén se contaba que algunha corte fora visitada pola zorra do lugar para dar boa conta dos coellos…, pero parecer ser que esa vida tradicional de toda a especie non lle acababa de (coma din por estes lares “fer el pes”); para ela a comida preferida non eran as galiñas, coma si que era para as outras zorras veciñas da contorna, ela buscaba outros manxares máis saborosos: o “bo pan”, a “empanada”, ou aínda mellor: o “bo cabrito naveán”. Como! Unha zorra que quere pan, empanada e cabrito? Pois si meus amigos, a nosa zorra cheiraba os fornos do lugar para saber onde había fornada, pero só en tempo de inverno, cando o sol vai dormir axiña e permite que as tebras da noite se apoderen dos lugares moi cedo.

A zorra da morgaza gostaba da escuridade, non  tiña dabondo co luscofusco, agardaba pola noite, era entón cando ía á porta do forno elixido botando lume pola boca e berrando nunha lingua extraña pero que se facía entender: -teño fame!, quero o meu pan!, quero a miña empanada!, que veña ese cabrito! (dicia que quería a “súa”, xa que os veciños do lugar xa sabían o que a zorra quería e, quen máis quen menos, xa lle tíñan preparado o lote).

Cando o que lle daban non era do seu agrado, comezaba a botar lume pola boca e berrar que quería outra cousa.

Ao parecer todos os veciños do lugar andaban alporizados, tíñanlle medo. No se atrebían a deixala sen cea.

O seu forno preferido era o das Penas, aquel que se atopa/atopaba a carón das penas do Val, por detrás da antiga “Casa das Penas” (dos da Cruz).

Alí podía achegarse sen que ninguén se decatase da súa presenza. Pero pasado certo tempo…, meses, e tamén alguén dicia que anos, a xente comezou a pensar que aquilo non era moi normal. Así que os veciños coidaron que era preciso reunirse en “concello”. Despois de moito deliberar, a  decisión foi precisa: había que prantarlle cara á ladroa chantaxista. Por quendas, fixeron garda diante do forno, pero nada, non acudía a pedir a cea. Pero unha vez deixaban a garda, decatábanse que si  fora buscar a súa cea, pero a outro forno que tamén cocían aquela tardiña.

Aquilo xa era máis preocupante, a raposa adiviñaba onde se facían as gardas…Pois nada, farían garda en tódolos fornos que houbese fornada.

Agora si, daquela a raposa deixou de acudir a buscar a cea. 

Pero que demos pasa aquí! Que zorra máis zorra temos na parroquia! Haberá que poñelo en coñecemento da garda civil.

Logo duns cantos días, sen que a ladroa actuase, chegaron novas desde Casares que contaban un caso semellante aos de Navea. Dicían que nun forno do lugar, uns veciños que agardaban a saída do pan, aló ao luscofusco, comezaron a oír unhas voces que semellaban pedir que se lle entregase a cea. A porta tíñana pechada, cunha boa tranca, e ollaron a través dunha pequena bufarra. Quedaron abraiados coa visión: un extraño animal que, a berros e botando lume e fume pola boca, pedia a cea. Botáronlle o que tiñan, un pouco de pan e carne, pola bufarra. Pero quería máis..., e non o tiñan. O pan e a empanada aínda non saíran... Ao parecer, como non lle daban o que pedía, calou e desapareceu.

As novas non remataban aí, pois tamén contaban que ao día seguinte, pola mañanciña, un veciño madrugador atopou a carón do forno un aparello moi estraño semellante a un farol, pero cun oco case cheo de carbóns, como se fose para facer lume. Ninguén do lugar o recoñoceu como seu. 

Os veciños, xuntárone en concello para comentar o sucedido aquela noite e tamén o achado polo veciño do lugar. Un deles, despois de moito cavilar, de darlle voltas e máis voltas aos extraños sucesos, atreveuse a comentar: -meus veciños, e el non terá relación o achado deste aparello co intento de atraco no forno?

Supoño, que non fai falta dicir que o atraco ao forno de Casares foi o derradeiro da afamada “zorra da morgaza” Naveá.

A garda civil tampouco tivo moitos atrancos para dar coa “auténtica zorra”. Aquela taimada comezara a súas andanzas facendo unha broma de rapaces, pero foise empoderando da situación ao ver que o rendimento era moi bo. As bagatelas da xente moza da parroquia xa non lles costaban cartos...

Unha vez aclarado o asunto, como era lóxico, houbo que pagar todas e cada unha das entroidadas que fixera a zorra. Houbo familia que recibiu de valde varios feixes de estrado, outras de leña, outras tiveron días de traballo..., e todo se amañou  polas boas.

(Mágoa, xa non quedan zorras da morgaza…)

Saúde e boa viaxe.