Vostede está aquí

NA PROCURA DO SILENCIO

Bo día.

Olla a rúa agochado tralos vidros abafados da fiestra e, mentres, cantaruxa os versos da nosa grande, universal, eterna Rosalía: “Chove, chove, na casa do probe…”

─E non para, vaia día!

O naveán, atrapado na cadea da diáspora, lembra aqueles tempos lonxanos cando na súa parroquia podía tirar meses sen parar. Cavila, tamén, nos moitos anos que leva sen pisar o seu lugar de nacenza. Aínda que a casa patrucial permaneza pechada longas tempadas e non lle queden familiares no lugar, pensa que sería unha boa idea visitar aquelas terras. Sente a necesidade de vivir e gozar daquel silencio que abrigaba a toda a parroquia: coma aquela experiencia vivida unha mañá dun día de finais do verán, sendo aínda un neno de dez/once anos, acompañando a seu tío nunha visita ao Seixo; cando chegaron á fonte de Vilaboa pararon un anaquiño para ollaren as casas alí abaixo, non se oía ren, só se podía intuír a vida polo fume que saía dos lousados.

─Entón dille o tío.

–Escoita, a ver que oes.

 ─Eu ­­só oio eses paxaros que voan.                                              

 ─Non home, non, escoita ben.

 ─Pois non, fóra diso non oio nada.

 ─Ben, pois ese “nada” é o silencio que nos envolta.

Ao chegaren a Sulugar pararon outra vez para, desde o alto do Graíl, poder gozar da paisaxe que se abarca desde aquel miradoiro: unha enorme extensión de terras, chairas, vales e montañas da comarca e limítrofes. Agora, seu tío aconséllalle que aproveite a espectacular panorámica que lles proporciona a natureza.

─Olla ben e concéntrate, aspira/expira a fondo, pensa que isto é o mellor co que pode gozar unha persoa: vivir a natureza que nos penetra, coma o ar que estamos a respirar.

É ese silencio, que envolve rúas e vivendas do lugar, o que precisa recuperar o noso protagonista. Desexa ollar os fogares valeiros dos que ten lembranzas especiais, aqueles nos que, xa ten constancia, non queda ninguén para que poida contestar o petar na porta. Quere visitalos. Arela vivir de novo aquelas experiencias, coma cando era veciño da parroquia. Así pois, teno xa decidido, visitará o lugar onde naceu aló van xa, moitos, moitos anos.

─A ver rapaz, vai baixando dos nubeiros, que estamos moi lonxe da túa terra de nacenza.

─Arre demo! Quen é o que fala? Se aquí non hai ninguén…

O noso protagonista anda moi extraño estes días, semella ido, ata di que hai alguén no seu despacho: que fala, pero non se identifica, nen sae do seu agocho… Que cousas di este home. Ten conversas de tolo. Vouno deixar tranquilo, sen lle dicir nada, a ver se se vai recompondo.

Pois o noso naveán, malia as conversas de tolo, puido cumprir aquela arela que lle rondara pola cabeza durante moitos anos.

Unha vez na súa aldea, comezou o recorrido pola casa patrucial topando coa primeira sorpresa e desgarro emocional: silvas medrando ceibas arredor da casa, portas e fiestras pechadas, arañeiras polos recantos, vidros rotos… Claro que xa sabía o que lle agardaba, pero mantiña unha certa esperanza de atopar unha situación máis agradábel. Logo de abrir portas e fiestras para airear as estancias, deulle unha ollada a toda a casa e arredores, mentres, algunha lagrimiña esbaraba polas fazulas… Na adega agarrou unha botella de viño e botou uns groliños.  

─É bo, moi bo, este branco.

Recobrou azos e decidíu seguir co recorrido previsto que tanta nostalxia lle xerara nos últimos meses. Encamiñouse a unha das vivendas, pechada desde había anos, á que de moi novo en compaña duns cantos rapaces do lugar ían con moita asiduidade. Sempre eran agasallados cunha botelliña de “licor café” que atopaban enriba da mesiña redonda, “camilla” lle dicían. Copa vai e copa vén, mentres relataban as súas batalliñas xuvenís, sentíanse obrigados a remátalo para que na próxima visita volvese estar chea.

Petou na porta varias veces, por aquilo de: quen sabe, pode haber alguén de visita, algún veciño do lugar que atenda a casa…, pero non, só lle respondeu o silencio. Un silencio profundo que rodeado do ambiental transmitiulle un forte calafrío. Ao tempo, na semiconsciencia, pareceulle oír como que alguén o chamaba polo seu nome. Aquela voz lembroulle a dona da casa que tantas botelliñas de licor café lles puxera enriba daquela mesiña redonda e que desaparecían por obra e graza daqueles moziños con ansias de ser mozos de verdade.

Non lle deu máis relevancia e continuou o camino. Petou noutra vivenda da que tiña máis cercanía familiar, agardou un bo anaco de tempo admirando aquela antiga porta, pero a resposta foi a do mesmo silencio.

O pasexar devagar, só coa compaña dos suaves rechouchíos dos paxaros, percorrendo as rúas mentres ía lembrando as andanzas da nenez e xuventude, permitiulle gozar da moita beleza que atesouran as antigas construcións: grosos muros levantados por expertos artesáns da pedra, grosas madeiras en portas e fiestras, fermosas ferraxes artesás, as espartanas solainas (que no noso lugar coñecemos como “corredores”), as nosas, nunca ben avaliadas, “galerías”…

Foi chegando ás rúas da zona alta do lugar, gozando e deténdose alí onde a soidade o obrigaba a cazar para a súa memoria aquilo tan sinxelo e, ao tempo, tan fermoso.

Pasou diante da escola, mágoa de ver o deterioro daquela construción que lembraba moi diferente. Cantas horas pasadas alí dentro… A memoria deseguida lle presentou o primeiro mestre da súa época escolar (fora moi especial D. Pedro).

Logo, detivo o seu camiñar un anaquiño diante do reloxo pendurado debaixo da galería da reitoral. Cantas lembranzas daquelas tardes calorosas, dos mércores e xoves dos veráns, nas que era obrigado tomar a hora naquel reloxo para ir tornar a auga ao gateiro de Chenzas, ou, tamén algunhas veces, á Ponticela. Non sempre sinalaba unha boa hora, pero era a que marcaba o correr dos días no lugar, cun “protocolo” acatado por tódolos veciños desde que se partillaran as augas.

Os seus pasos, sen decatarse, levárono ao cemiterio. Como non, lugar de frío silencio, pareceulle que unha voz autoritaria obrigábao a penetrar naquel recinto (sempre que voltara por Navea, desde que faltaran seus devanceiros, pasara a visítalo), xa que logo era normal que a súa pasexada o levase ata alí. Non gostou da primeira ollada, pois a porta de entrada estaba espancada, se ve que o anterior visitante non tivera a precaución de pechala ben. Non foi o mesmo unha vez dentro, xa que atopou todo o recinto limpo, sen herbascallos, e decatouse do bo traballo que leva a termo a súa veciña. Aínda non ben acabara de penetrar no interior cando oíu outra voz, ben sonora, que saía do silencio.

 ─Veña, pasa home, pasa, aquí atoparás a tódolos que andabas a buscar nas súas anteriores moradas.

En efecto, lendo as inscricións das lápidas, a memoria presentáballe lembranzas daquelas persoas coas que convivira no lugar con máis ou menos cercanía. A sorpresa quedáballe para o final, logo de visitar as tumbas dos seus. Ao pasar diante dunha lápida medio acubillada, case non se podía ler o nome do sepultado, outra voz fixo que detivera o seu camiñar:

–Xa vexo que non queres parar a falar comigo, ou, non te lembras deste que xace nesta cova? Non recordas a trifulca que tivemos cando eras un raparigo? Non deches o brazo a torcer. Pois non, non tiñas razón.Ías errado, pero non tiveches a humildade e valentía de recoñecelo. Quero que saibas que nunca llelo dixen aos teus pais, pensei que non era o máis acaído, sabendo que che ía caer unha boa.

Rematou a visita acobardado, pois a voz que lle transmitía a súa conciencia lembráballe que non obrara ben coa persoa que xacía naquela tumba. Tamén sentía tristeza ao decatarse, máis outra vez, que case a totalidade da poboación da parroquia andaba fóra: uns en lonxanas terras nunha diáspora nunca desexada, os outros no cemiterio. Saíu do lugar, pechando a cancela de ferro con forza, ao tempo, pensaba no positivo da visita, pois alí dentro atopou un silencio vivo e falador.

Saúde e boa viaxe.

P.D.

Parabéns para a nosa veciña “Elvira” polo continuo traballo para manter adecentado o cemiterio. ”Traballa por todos nós”. Grazas.

Desexo, para todos os que estades na parroquia e os que andamos fóra, que poidamos pasar o que resta de festas con ledicía e coa esperanza dun pronto remate do becho. Que o ano novo veña mellor. Apertas.

 

Colaboracións: